(Relacja) Majowy piątek pełen kultury

Ostatni wieczór w serii „Piątków pełnych kultury” miał umiarkowany charakter. Obyło się bez zjawiskowych wydarzeń scenicznych i powalających na ziemię kontrowersji.

Organizatorzy „Piątków” starają się podczas jednego wieczoru połączyć różne formy sztuki: teatralną, plastyczną i taneczną, z tym że - wspólnym mianownikiem do tych wydarzeń jest ich niekomercyjny i wyraźnie eksperymentalny charakter.

Jako pierwszy wystąpił spektakl Kompanii Doomsday i Białostockiego Teatru Lalek pod niewiele mówiącym tytułem: „Baldanders”. Kompania Doomsday wystąpiła już w poprzednim „Piątku” z absolutnie zjawiskowym spektaklem „Murdas. Bajka” według opowiadania Stanisława Lema „Bajka o królu Murdasie”. Dlatego też i po tym spektaklu spodziewano się wiele. Oczekiwanie było tym większe, że jak poinformowali organizatorzy - spektakl jest aż ciężki od nagród, zdobytych na różnych festiwalach i ma w swym koncie peregrynacje europejskie.



Opis tego widowiska powinnam chyba zacząć tradycyjnie, od przedstawienia jego treści. Więc - o czym jest „Baldanders”?! I tu pierwsza niespodzianka! To, o czym jest wydaje się w tym przypadku nieistotne, lub też zasadniczo mniej istotne. Jak twierdzi autor scenariusza – Marcin Bartnikowski, który skądinąd jest też występującym w nim aktorem: „Baldanders”, to spektakl inspirowany fantastycznymi światami Borgesa, Topora, Poego. Ukazujący relacje pomiędzy dziwolągiem, pokazywanym w klatce i jego oprawcą. Ten nieprawdziwy świat i nieprawdziwa historia stanowią pretekst do refleksji nad nami i naszą tożsamością.” Bardzo dużo i nic zarazem!

W inscenizacji występuje dwóch aktorów: Marcin Bartnikowski i Marcin Bikowski oraz szereg rozmaitych lalek, masek i absolutnie niezidentyfikowanych dziwolągów i straszydeł. Wracając jednak do treści - to przypomina ona wszystkie surrealistyczne historie świata, jakie kiedykolwiek przyszły ludziom do głowy, wszystkie mroczne opowieści grozy, którymi nas straszono w dzieciństwie, wszystkie lęki i niepokoje, jakie roją się w naszej głowie zaraz po zgaszeniu światła, a do których nigdy w życiu nie przyznalibyśmy się innym ludziom z obawy, żeby nas nie uznano za wariatów. I może kojarzyć się z koszmarami sennymi, gorączkowymi majakami lub też wizjami alkoholiczo – narkotycznymi.

Wracając jednak do treści: ten spektakl o czymś jest. Jest szeregiem surrealistycznych wizji, niby – dialogów, niby - historii, niby - opowieści, niby – dziania się, niby – następujących po sobie wydarzeń, które zmierzają do czegoś - niczego. Jednak jego głównym zadaniem wydaje się być tworzenie klimatu grozy, absurdu, niesamowitości, irracjonalności, oniryzmu... I ta sztuka twórcom widowiska udaje się znakomicie. Po dziesięciu minutach dziania się tej historii widz zaczyna się czuć nieswojo, dopada go klaustrofobia i globus, ma problemy z krążeniem, odczuwa wyraźny brak świeżego powietrza, który ma charakter narastający i cierpliwie bądź też niecierpliwie oczekuje końca tegoż widowiska, który to – oczywiście koniec - przyjmuje z ogromną radością i poczuciem ulgi.

Aktorzy osiągnęli mistrzostwo świata w tworzeniu klimatu grozy przy użyciu bardzo subtelnych środków. Cały spektakl został zaplanowany i zrealizowany profesjonalnie. Grę młodych artystów znamionuje dobry warsztat z domieszką wirtuozerii, a nawet kropli szaleństwa mocno podrasowanego artystycznie. Ich upodobanie do psychodelizmu jest bardzo w stylu Schulza, Gombrowicza, Witkacego i całej masy innych wariatów z najwyższej półki. A lalki, maski, dziwolągi i koszmarne postacie mogłyby się z powodzeniem znaleźć w najbardziej prestiżowych salonach Madame Tissot. Jednym słowem: noblesse i oblige w każdym calu. A jednak spektakl mnie nie zachwycił. Chociaż widzę i doceniam jego zalety. Dlaczego?! Bo jestem tradycjonalistką i zwolenniczką sensu w dziele sztuki. Uważam, że spektakl powinien o czymś mówić. A takie tworzenie klimatu, nawet i najbardziej artystycznego, ekspresyjnie podrasowanego i pełnego historiozoficznych konotacji wydaje mi się mocno passé… Przecież to już wszystko było! A świat idzie naprzód. Także sztuka. Dzisiaj należy połączyć bogactwo fajerwerków formalnych z absolutnie odkrywczą treścią. I tego będę się trzymała jak Dekalogu.

Później nastąpiło otwarcie wystawy twórczości plastycznej, autorstwa trzech studentek z Wydziału Sztuki Uniwersytetu Rzeszowskiego: Ewy Filip, Anny Rybczak i Jolanty Różyckiej. Ich prace miały charakter studyjny. Znamionowały talent, umiejętności, warsztat, ale jeszcze nie były dojrzałymi wypowiedziami artystycznymi. To raczej dobrze zrealizowane wprawki, preludium do czegoś, co miejmy nadzieję nastąpi.



A na zakończenie mogliśmy zobaczyć występ teatru tańca współczesnego „Just po prostu” / story of2 W&M Physical Theatre. W widowisku wystąpili: Barbara Czajkowska i Wojciech Mochniej, który dodatkowo zrealizował się w roli choreografa. Artyści mają na swym koncie gruntowne wykształcenie taneczne i doświadczenie pracy w prestiżowych zespołach tanecznych w Polsce, ale od jakiegoś czasu wspólnie pracują i występują w Kanadzie. Ich spektakl opowiadał pewną historię. To opowieść o związku dwojga młodych ludzi, o ich sacrum i profanum, o ich zwyczajnym wspólnym bytowaniu, o mierzeniu się z codziennością, o problemach wynikających ze wspólnego życia, o bliskości i oddaleniu, o czułości, erotyce, samotności, niemożności porozumienia się i niemożności życia bez siebie. W spektaklu wykorzystano szereg ciekawych rozwiązań choreograficzno - formalnych. Wprowadzenie „ziemnioków” na scenę, z ich polsko - kulturowym uwarunkowaniem było zaskakujące i malownicze zarazem. Natomiast gra świateł, które pojawiały się i znikały, iskrzyły się w mroku, migotały i tworzyły własną dramaturgię to niemalże osobny spektakl, który doskonale dopełnił wypowiedzi tancerzy. Całość wypadła bardzo malowniczo i klimatycznie. Występ został nagrodzony sporymi brawami.

I jeszcze słowo na koniec do organizatorów. Młodzi ludzie! Odwagi! Nie bójcie się kontrowersji, trudnych form i tematów. Przecież o to chyba chodzi w całym tym przedsięwzięciu! Gdzie te oczyszczające powietrze skandale i gromada obrońców moralności protestująca pod drzewami?! Jak zaczniecie się dogadywać z otoczeniem to wkroczycie w wiek średni. Czego wam nie życzę...